Được người khác cho là “thông minh” có lẽ là một trong những lời khen tuyệt nhất bạn muốn được nghe. Chắc chắn, những người có trí thông minh cao nhận được rất nhiều sự tôn trọng và ngưỡng mộ. Về cơ bản, chúng được xem như là thước đo đánh giá con người.
Nhưng việc này cũng tồn tại nhược điểm, được gọi là thông minh cũng tạo ra những rào cản, bất lợi và đồng thời gây ra nhiều áp lực cho bạn. Mọi người mong đợi rằng bạn sẽ luôn xuất sắc và tỏa sáng ở mọi mặt và chỉ một sai lầm nhỏ nhất cũng sẽ bị mọi người chỉ trích.
Nguồn gốc này chủ yếu xuất phát từ thực tế nói chung là con người có quan điểm cứng nhắc về việc trí thông minh là gì. Với hầu hết mọi người, thông minh được hiểu là có rất nhiều kiến thức và kỹ năng hữu ích (hoặc đôi khi không hữu ích) và có khả năng áp dụng những kiến thức và kỹ năng đó.
Điều đó không sai. Trên thực tế, đó là một trong những định nghĩa chính xác về trí thông minh cho đến nay. Trường hợp nó sai là làm thế nào mọi người tin rằng việc có kiến thức và kỹ năng nói chung và thông tin ngẫu nhiên là một dấu hiệu của thông minh.
Bạn thấy đó, có rất nhiều loại trí thông minh, và đó là những gì chúng ta sẽ thảo luận trong bài báo hôm nay.
MÔ HÌNH HAI LOẠI THÔNG MINH CỦA CATTELL VÀ HORN
Trong Tâm lý học, có hai loại trí thông minh, như được nhận định bởi hai nhà tâm lý học người Mỹ Raymond Cattell và John Horn: trí thông minh cứng và trí thông minh mềm.
Học thuyết của họ cho rằng trí thông minh tổng thể của một cá nhân là kết quả của việc hòa trộn và tương tác giữa những kỹ năng và khả năng với nhau.
Trí thông minh mềm (Fluid intelligence) là gì?
Trí thông minh mềm được mô tả như là “khả năng suy nghĩ trừu tượng, xác định giả thiết, lý do, giải quyết vấn đề và phân biệt các mối quan hệ”. Trí thông minh mềm là cái gì đó phụ thuộc chủ yếu vào khả năng tự nhiên, chứ không phải tiếp thu được thông qua giáo dục, đào tạo, hoặc thậm chí trải nghiệm và tiếp xúc với các yếu tố môi trường khác nhau.
Loại trí thông minh này thường được sử dụng khi bạn giải các câu đố, trả lời những câu hỏi, hoặc tìm ra các chiến lược để giải quyết một vấn đề cụ thể. Nếu bạn là một người có ” trí thông minh đường phố”(thông minh lanh lợi), đó là một cách khác để nói rằng bạn có trí thông minh mềm cao. Ví dụ về kỹ năng định hướng, nghĩa là bạn có khả năng sử dụng cảm giác của mình để định hướng, ngay cả trong một thành phố mà bạn chưa bao giờ đặt chân đến, hoặc bạn mới chỉ ghé thăm một lần trước đó.
Một cách để xác định rõ ràng loại thông minh này là sự linh hoạt và cách thích nghi của nó, nghĩa là nó có thể được áp dụng hoặc sử dụng theo những cách khác nhau, tùy thuộc vào tình hình.
Trí thông minh cứng (Crystallized intelligence) là gì?
Loại trí thông minh này lại trái ngược với trí thông minh mềm, có nghĩa là trí thông minh cứng phụ thuộc vào kiến thức và kỹ năng có được qua giáo dục, học tập và kinh nghiệm. Trong khi trí thông minh mềm luôn tồn tại như thế trong suốt cuộc đời của một người, thì trí thông minh cứng thể có thể phát triển lên.
Ví dụ điển hình là vốn từ vựng. Mỗi năm bạn đi học, vốn từ vựng của bạn chắc chắn sẽ tăng lên. Lấy bài kiểm tra toán là một ví dụ khác. Lúc đầu, bạn học về các lý thuyết đại số và toán học. Khi bạn học nhiều môn toán nâng cao hơn, bạn học được nhiều hơn về việc áp dụng các lý thuyết đó, cho đến khi các kỹ năng toán học của bạn hoàn thiện.
LÝ THUYẾT VỀ 9 LOẠI TRÍ THÔNG MINH CỦA GARDNER
Lý thuyết của Cattell và Horn cho rằng có nhiều hơn một loại trí thông minh lại được chứng thực lại một thập kỷ sau đó, năm 1983, khi nhà tâm lý học người Mỹ Howard Gardner đưa ra học thuyết đa thông minh.
Học thuyết của ông cho thấy rằng có nhiều cách thể hiện sự thông minh hơn chỉ là việc thông thạo ngôn ngữ hoặc học toán tốt.
Tìm hiểu qua về 9 loại trí thông minh trong học thuyết Đa Thông minh của Gardner dưới đây, và hãy cố gắng tìm xem bạn thuộc trí thông minh nào nhé.
1. Thông minh logic – toán học
Thông thường, một trong những cách xác định rõ ràng nhất được sử dụng để xem liệu người đó thông minh hay không là khả năng logic hoặc khả năng giải quyết các vấn đề toán học của họ. Đó chính là trí thông minh logic – toán học.
Loại thông minh này mô tả khả năng lý luận quy nạp, lý luận suy diễn và khả năng tính toán, vì vậy bất cứ ai sở hữu trí thông minh này đều có thể nghĩ theo kiểu khái niệm và trừu tượng. Trong bất kỳ tình huống nào, họ thấy rất dễ dàng để phát hiện xu hướng và hiểu được các mối quan hệ.
Bạn là người có trí thông minh logic – toán học cao nếu:
- Bạn rất giỏi với các con số và những việc khác nhau liên quan đến định lượng số liệu, chẳng hạn như các phép toán và các vấn đề số học.
- Bạn thích thực hiện các thí nghiệm và tiến hành điều tra để chứng minh các giả thuyết mà bạn đã xây dựng trước đó.
- Bạn thích các trò chơi mang tính logic và chiến lược, và bạn chơi thường xuyên để phát triển thông minh của mình.
- Bạn thích sự thách thức của việc khám phá bí ẩn và giải các câu đố.
- Sự tò mò của bạn khiến bạn hỏi những câu hỏi rộng mênh mông hay mang tính chất sâu xa..
Phong cách học tập của người thông minh logic-toán học là quan tâm đến những khái niệm về mặt lý thuyết trước tiên, sau đó họ mới giải quyết những cái chi tiết hơn.
Những người có trí thông minh logic – toán học cao thích hợp nhất với các công việc như nhà toán học, nhà thám tử, nhà báo điều tra, và nhà khoa học.
2. Thông minh về ngôn ngữ
Trí thông minh về ngôn ngữ liên quan đến khả năng sử dụng từ ngữ hiệu quả của một người. Một số người nghĩ rằng nếu bạn biết nhiều hơn hai ngôn ngữ, thì bạn có khả năng ngôn ngữ xuất sắc.
Điều đó là đúng, nhưng đó không phải là tất cả để được coi là có trí thông minh ngôn ngữ. Bạn thấy đó, bạn có thể chỉ biết một ngôn ngữ và vẫn được coi là có trí thông minh ngôn ngữ cao nếu bạn chứng minh rằng bạn có thể sử dụng rất tốt ngôn ngữ duy nhất đó.
Nói cách khác, thông minh về ngôn ngữ được nhìn thấy trong khả năng tìm kiếm những từ ngữ chính xác để diễn tả ý kiến của bạn.
Bạn có trí thông minh ngôn ngữ cao nếu:
- Bạn biết cách sử dụng từ ngữ và có thể sử dụng nó để đạt được mục tiêu, chẳng hạn như việc thuyết phục hay cầu xin ai đó làm hay hành động điều gì đó theo cái bạn muốn.
- Bạn có một kho tàng từ vựng phong phú, và bạn biết nên sử dụng từ nào, và làm thế vào hay khi nào cần sử dùng từ đó.
- Bạn thích đọc nhiều, và bạn cùng muốn viết nhiều.
- Bạn thích chơi các trò chơi chữ, hoặc các trò chơi tương tự khác liên quan đến việc sử dụng từ ngữ.
- Bạn nắm bắt các ngôn ngữ khác hoặc tiếng địa phương một cách dễ dàng, ngay cả khi bạn bạn thành thạo ngôn ngữ đó.
Những người có trí thông minh ngôn ngữ cao bao gồm các tác giả, nhà văn, nhà thơ, nhà báo, diễn giả công chúng, và các diễn giả truyền động lực. Nhìn rộng hơn, các chính trị gia cũng được coi là thông minh về ngôn ngữ.
3. Trí thông minh về thị giác – không gian
Dù bạn có tin hay không, vẫn có những người gặp khó khăn khi nhìn hoặc hình dung thế giới theo không gian 3 chiều. Khi chúng ta nói về việc có thể nghĩ mọi thứ theo dạng 3D, các khả năng sau đây có thể liên quan:
- Hình ảnh trong suy nghĩ, hoặc khả năng vẽ ra một hình ảnh hay bức tranh trong đầu như đại diện của thế giới thể chất. Cho dù những hình ảnh đó xuất phát từ trí nhớ trong quá khứ hay kinh nghiệm thực tế trước đó, họ vẫn có thể dễ dàng mường tượng chúng trong tâm trí của mình, ngay cả khi nó không xuất hiện trong tầm nhìn.
- Lý luận không gian hoặc khả năng nhận thức và suy nghĩ về đồ vật ở dạng 3D, kể cả khi bạn có thông tin hiểu biết giới hạn. Nó cũng bao gồm cả khả năng suy luận và diễn giải từ những thông tin có sẵn. Nói đến một khối lập phương, và họ ngay lập tức sẽ nghĩ đến một vật có sáu mặt. Nói đến một kim tự tháp, và họ có luôn một hình ảnh về kim tự tháp trông như thế nào khi được nhìn từ trước đến hay từ trên xuống.
- Thao tác hình ảnh, hoặc khả năng xem một hình ảnh và bức tranh sẽ như thế nào khi nó được tinh chỉnh hay thay đổi. Một số người gặp khó khăn trong việc hình dung ra kết quả cuối cùng khi hình ảnh bị thay đổi, trong khi đó có những người chẳng có vấn đề gì để nhìn ra bức ảnh đó trông sẽ như thế nào khi đề xuất thay đổi được thực hiện.
- Kỹ năng hay khả năng nghệ thuật, hoặc khả năng và kỹ năng vẽ tranh. Kỹ năng đồ họa cũng nằm trong thể loại này. Về cơ bản, loại thông minh này thường đi cùng với sự sáng tạo, đặc biệt trong một vài ngành nghề hay tính chất công việc.
Đừng quên rằng trí thông minh về thị giác – không gian cũng bao gồm việc có một trí tưởng tượng cực kỳ phong phú.
Bạn có trí thông minh về thị giác – không gian nếu:
- Bạn có nhận thức tốt về môi trường xung quanh mình.
- Bạn có kỹ năng định hướng rất tốt và một ý thức rõ ràng về phương hướng.
- Bạn thích chơi các trò ghép hình và những trò liên quan đến bản đồ và mê cung
- Bạn thích vẽ và làm việc với tranh ảnh.
- Bạn có xu hướng mơ mộng rất nhiều và tự tạo ra các kịch bản trong đầu.
Một người có trí thông minh về thị giác – không gian sẽ là những hoạ sĩ, nhà điêu khắc, kiến trúc sư và nhà thiết kế. Những người đang làm việc với khoảng cách cũng nằm trong loại thông minh này, ví dụ điển hình là phi công và thuyền viên.
4. Trí thông minh về tự nhiên (thiên nhiên)
Có khả năng “đọc” và hiểu thiên nhiên, và tất cả các sinh vật sống trong trong môi trường đó, cũng là một loại thông minh. Sự nhạy cảm đối với tất cả các yếu tố động thực vật trong tự nhiên làm cho bạn có “trí thông minh về tự nhiên”.
Bạn có trí thông minh về thiên nhiên cao nếu:
- Bạn yêu thiên nhiên, và thích dành thời gian cho những hoạt động ngoài trời.
- Bạn có thể gắn kết dễ dàng với động vật.
- Bạn có sở thích chăn nuôi động vật hoặc chăm bón cây trồng (thứ mà mọi người gọi là “mát tay”)
Những người có trí thông minh về thiên nhiên thường là các nhà thực vật học, nhà nông học, kiểm lâm.
5. Thông minh về âm nhạc
Bạn có thể bắt nhịp một giai điệu? Bạn có tài năng phân tích các yếu tố và chi tiết của âm thanh? Khi đó bạn có thể tự cho rằng mình là người thông minh khi nói đến âm nhạc. Nếu bạn nhạy cảm với nhịp điệu và âm thanh, thì bạn có trí thông minh này.
Bạn có trí thông minh âm nhạc cao nếu:
- Bạn có thể bắt nhịp âm thanh và “mổ xẻ” nó – nhịp điệu, giai điệu và cao độ – một cách dễ dàng.
- Bạn yêu thích – và có thể nhận ra, tạo ra, và/hoặc phản ứng – với âm nhạc
- Bạn cảm thấy thoải mái với âm nhạc hoặc âm thanh đang chạy nền ngay cả khi bạn đang làm những thứ khác
- Bạn nhạy cảm với cả âm thanh nhỏ nhất, vì vậy bạn có thể nghe thấy những âm thanh mà người khác bỏ lỡ
Những người có trí thông mình về âm nhạc thường thấy mình ở vị trí của một nhạc sĩ, nhà soạn nhạc, ca sĩ, chỉ huy, hòa phối âm thanh và kỹ sư âm thanh.
6. Trí thông minh hiện sinh
Điều này nghe có vẻ quá sâu sắc đối với một số người, nhưng khả năng giải quyết các vấn đề tồn tại và câu hỏi cũng là một loại thông minh. Điều này thể hiện sự nhạy cảm sâu sắc và có khả năng giải quyết những câu hỏi rất nghiêm trọng, cộng với với niềm đam mê tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi này.
Bạn có trí thông minh hiện sinh cao nếu:
- Bạn thật sự tò mò về câu trả lời của những câu hỏi bao như “tại sao chúng ta sống?”, “tại sao chúng ta lại chết?” và “điều gì xảy ra với chúng ta sau khi chết?”,…chỉ là một vài ví dụ.
- Bạn thể hiện sự nhạy cảm khi nói đến các vấn đề liên quan đến sự tồn tại của con người.
Những người có trí thông minh hiện sinh thích hợp nhất với các công việc liên quan đến tâm lý học và tâm thần học. Các diễn giả tạo động lực cũng sở hữu loại trí thông minh này.
7. Trí thông minh về cơ thể – vận động
Bạn đã từng nghe nói đến sự phối hợp giữa tay và mắt? Thông thường, những người có sự phối hợp tay- mắt cao đều rất giỏi trong lĩnh vực thể thao. Tuy nhiên, rất hiếm khi chúng ta thấy các vận động viên được coi là “thông minh” bởi tài năng thể thao của họ.
Cũng có một thứ tương tự như thế đó là sự phối hợp giữa cơ thể và tinh thần, và đây là những gì trí thông minh về cơ thể – vận động nói đến. Chủ yếu nó nói đến kỹ năng thể chất, và cách bạn có thể sử dụng kỹ năng thể chất của bạn để thao tác với các đối tượng và yếu tố khác xung quanh mình.
Bạn có trí thông minh về cơ thể – vận động cao khi:
- Bạn có quan tâm đến sự nhận thức cơ thể, biết mình có khả năng làm gì và nhận ra giới hạn thể chết của bản thân.
- Bạn có thể giao tiếp tốt bằng cách sử dụng ngôn ngữ cơ thể, với các cử chỉ và hành động mà truyền đạt thông điệp của bạn đến người khác.
- Bạn không gặp khó khăn liên quan đến tiếp xúc thể chất, bạn cảm thấy không có vấn đề gì khi chạm vào người khác hay bị người khác chạm vào.
- Bạn có ít nhất, một cảm giác rất tốt về thời gian khi nói đến việc thực hiện các nhiệm vụ và hoạt động thể chất.
- Bạn sử dụng tay tốt,như là bạn có thể cầm được các dụng cụ và máy móc cầm tay với độ dẻo dai cao, cùng với sự vận động của nền kinh tế.
- Bạn thích làm hoặc tạo ra một thứ gì đó bằng tay.
Những người có trí thông minh về cơ thể – vận động thường là vận động viên, vũ công, nhào lộn và những người biểu diễn trên sân khấu. Thủ công mỹ nghệ, hoặc những người tạo ra các sản phẩm thủ công và các sản phẩm có độ tinh vi cao, cũng được biết đến như những người có sự kết hợp thể giác và tinh thần ấn tượng.
Nhưng có lẽ ví dụ điển hình nhất về những người có đôi bàn tay khéo léo đó là bác sỹ phẫu thuật, mỗi hành động của họ – dù nhỏ thế nào – ở bên trong phòng phẫu thuật, sẽ kiểm soát cuộc sống của một con người.
8. Trí thông minh tương tác
Cảm xúc cũng có liên kết rất chặt chẽ với trí thông minh của bạn; thậm chí chúng ta còn có thứ được biết đến như “trí tuệ cảm xúc” hay chỉ số EQ. Trong trường hợp này trí thông minh tương tác liên quan đến khả năng cảm nhận được cảm xúc của người khác cũng như đọc được động cơ của họ.
Người ta nói rằng bạn có kỹ năng tương tác trên mức trung bình nếu sở hữu kỹ năng giao tiếp tốt và rất tốt – cả bằng lời nói và hành động. Đó thường là điều đầu tiên mà bạn sẽ nhận thấy ở một người có trí thông minh tương tác cao.
Bạn có trí thông minh tương tác cao nếu:
- Bạn có thể dễ dàng nhận ra điểm cách biệt hoặc sự khác biệt giữa mọi người với nhau và bạn cũng dễ nhận ra họ ngay cả trong một đám đông lớn
- Bạn có mối quan hệ rất lớn với bạn bè và người quen, và bạn cảm thấy thoải mái dành khi thời gian với người khác.
- Bạn nhạy cảm với tâm trạng và tính khí của người khác
- Bạn có thể nhìn vào những thứ từ nhiều hướng hoặc quan điểm, thay vì chỉ bám theo góc độ của riêng bạn.
Những người có trí thông minh tương tác sẽ làm tốt những việc như là giáo viên, nhân viên xã hội và các chính trị gia. Các diễn viên sân khấu và phim cũng sử dụng trí thông minh tương tác của mình để viết tiểu luận hoặc bài miêu tả bất kỳ nhân vật nào.
9. Trí thông minh nội tâm
Sự tự nhận thức cũng là một loại trí thông minh. Nếu bạn hiểu chính mình, nếu bạn biết cảm giác của bạn và tại sao bạn cảm thấy thế, và nếu bạn biết chính xác những gì bạn muốn và cần, thì bạn có thể tự tin nói rằng bạn sở hữu trí thông minh nội tâm.
Nhưng đợi đã, nghe vậy có phải giống như bạn là người tự luyếnbản thân mình? Nếu chúng ta chỉ mô tả như thế, nó chắc chắn sẽ thể hiện rằng bạn là người như vậy.
Tuy nhiên, việc có trí thông minh nội tâm cũng liên quan đến việc sở hữu sự đánh giá cao và tôn trọng mọi người dành cho bạn. Điều này có nghĩa là bạn cũng phải tôn trọng người khác.
Bạn có trí thông minh nội tâm nếu:
- Bạn người quyết đoán, có nghĩa là bạn có xu hướng tự đặt mình lên đầu khi đánh giá các tình huống khác nhau mà bạn gặp phải.
- Bạn là người có ý chí mạnh mẽ và độc lập, và việc tự học chẳng có vấn đề gì với bạn cả.
- Bạn hoàn toàn nhận thức được cảm xúc của mình, và bạn có hành động để lập kế hoạch và tự chỉ huy cuộc sống của bạn, mà không phụ thuộc vào người khác.
- Bạn có xu hướng nhút nhát và sống nội tâm, chẳng nói chuyện với người khác và thích có những khoảnh khắc tự phê bình bản thân mình.
Những người có trí thông minh nội tâm cao là những người sẽ cảm thấy thoải mái nhất khi làm những công việc như nhà lãnh đạo tinh thần, nhà tâm lý học, cố vấn, và thậm chí cả các triết gia.
Liệu có thể sở hữu cả 9 loại trí thông minh không? Có, thực tế thì điều này thường xảy ra khá phổ biến. Vấn đề là một số loại trí thông minh đang nhỉnh hơn hoặc rõ ràng hơn so với những cái khác.
Bây giờ, bạn đã tìm thấy loại thông minh tuyệt vời nhất mà bạn sở hữu chưa?
DienDan.Edu.Vn Cám ơn bạn đã quan tâm và rất vui vì bài viết đã đem lại thông tin hữu ích cho bạn.DienDan.Edu.Vn! là một website với tiêu chí chia sẻ thông tin,... Bạn có thể nhận xét, bổ sung hay yêu cầu hướng dẫn liên quan đến bài viết. Vậy nên đề nghị các bạn cũng không quảng cáo trong comment này ngoại trừ trong chính phần tên của bạn.Cám ơn.
