(BQB) – Sừng sững trong ký ức bao đời nay của những người con làng Minh Lệ (Quảng Minh, TX.Ba Đồn), đình làng không chỉ đơn thuần là nơi thờ cúng linh thiêng của cộng đồng, là không gian sinh hoạt văn hóa, tín ngưỡng, mà còn là “chứng nhân” của lịch sử, cùng trải qua biết bao thăng trầm, biến cố của thời gian.
Vì lẽ đó, bất kỳ vị lãng khách nào một khi đã từng dấn bước đến đình làng Minh Lệ, đều bị níu chân bởi vẻ đẹp kiến trúc tuy giản đơn, thô mộc nhưng tinh xảo, cổ kính, không bề thế, phô trương mà rất gần gũi, thân thiết, và nhất là phần “hồn cốt” của đình làng đã được hun đúc suốt mấy trăm năm qua dường như vẫn còn phảng phất đâu đây.
Đình làng Minh Lệ là nơi thờ tự Thành hoàng làng Trương Hy Trọng và 4 vị đức thần tổ: Trương, Nguyễn, Hoàng, Trần. Tương truyền, Trung lang Thượng tướng quân Trương Hy Trọng (tên thật là Trương Công Chấn) là con trai thứ hai của ông Trương Công Lang-một vị tướng tài của Lê Lợi. Khi Lê Lợi tiến quân ra Bắc đánh đuổi quân Minh, thì ở phía Nam, quân Chiêm Thành (còn gọi là giặc Lồi) thừa cơ quấy nhiễu, cướp phá vùng biên giới, tướng Trương Công Lang được Lê Lợi tin cậy sai đem quân vào Nam trấn thủ.
Nối nghiệp cha, ông Trương Hy Trọng đã lập nhiều chiến công hiển hách trong cuộc chiến chống quân Chiêm Thành. Năm 1493, trong trận chiến khốc liệt ở Thành Lồi (nay thuộc xã Hạ Trạch, Bố Trạch), ông bị trọng thương, phi ngựa về đến quê nhà ở làng Minh Lệ thì tạ thế vào ngày 24 tháng 4 năm Quý Sửu, niên hiệu Hồng Đức thứ 24.
Dulichgo
Vua Lê Thánh Tông và triều đình vô cùng thương tiếc đã phong sắc cho ông làm Thượng đẳng thần, Thành hoàng làng và cho lập đền thờ. Ngài cùng 3 họ Nguyễn, Hoàng, Trần đã có công chiêu dân khai phá đầm lầy, sáng lập ra xã Thị Lệ gồm 5 thôn: Minh Lệ (Quảng Minh), thôn Đoài (Diên Trường-Quảng Sơn), Vĩnh Ninh (Hoà Ninh-Quảng Hoà), Vĩnh Phước, Vĩnh Lộc (Quảng Lộc).
Theo cuốn “Đất và người quê tôi” của tác giả Hoàng Minh Đức, thuở sơ khai đình làng Minh Lệ là ngôi nhà chung của cả 5 thôn, về sau, mỗi thôn lại có đình làng riêng. Trải qua bao thăng trầm của lịch sử, chiến tranh phá hoại, ngôi đình được xây dựng lại vào năm Bảo Đại nhị niên 1927 rồi được trùng tu qua các năm 2003, 2008 và 2011.
Dù qua những biến cố nào, nhiều giá trị tinh thần của ngôi đình vẫn trường tồn vĩnh cửu, thách thức thời gian. Đình vẫn giữ lối kiến trúc truyền thống với cổng, sân, thành bao, đình trung, đình hậu cùng hình tượng lân, rồng… Đình làng chính là kết tinh của biết bao mồ hôi, công sức, tài hoa của người dân làng Minh Lệ và cũng là hiện thân của tình đoàn kết, cộng đồng cùng nhau góp sức vì việc chung, việc nước.
Dulichgo
Theo nhiều tài liệu miêu tả, đình Minh Lệ là khu di tích gồm: cổng, thành bao, sân, bình phong, đình trung và đình hậu. Đình trung có bốn mái, hai mái trước sau và hai mái hồi. Trên đình, giữa mái có lưỡng long chầu nguyệt, hai góc mái là hình hai con rồng lượn, nhưng đã được cách điệu bằng hoa lá, đầu ẩn trong lá. Bốn góc mái là hình rồng lượn vuốt cong, nâng mái lên cao uyển chuyển, giữa hai đường mái trước là hình khối của những con lân.
Gian giữa thông với hai gian hai bên bằng ba cửa vòm và thông với đình hậu cũng bằng ba cửa vòm, đặc biệt cửa có cấu trúc rất thấp, thể hiện một sức mạnh thần bí của tâm linh. Đình Minh Lệ được xây dựng rất công phu, từ các hình khối rồng, phượng, đến các bức vẽ, chạm khắc, thể hiện màu sắc nhất là sự bố trí, cấu trúc các cửa, các cửa vòm liên tiếp nhau, từng mảng, cửa chìm vào tường, cửa thông các gian…
Tường dày, hơi thấp về độ cao, bố cục trong phép đối xứng, đình hậu lại làm theo kiểu mái cuốn vòm kế tiếp nhau thành hai vòm, càng vào trong càng thấp xuống. Mặt rồng hung dữ, thân rồng thô, chân rồng chắc khoẻ thể hiện thế lực đầy quyền uy của chế độ phong kiến nhà Nguyễn xưa.
Dulichgo
Đình làng Minh Lệ còn là nơi gắn liền với những sự kiện tiêu biểu trong thời kỳ vận động thành lập Đảng, khởi nghĩa giành chính quyền Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ cứu nước của dân tộc ta.
Trước Cách mạng Tháng Tám, đình là nơi hội họp, liên lạc của chi bộ Đảng và là nơi tập hợp, huy động quần chúng nhân dân cướp chính quyền. Một chi bộ Đảng Cộng sản của làng Minh Lệ được thành lập sau khi tách từ chi bộ ghép của 5 thôn trước đây có liên quan đến xã Quảng Sơn và Quảng Hòa cũng được thành lập ngay dưới mái đình này. Trong hai cuộc kháng chiến trường kỳ, đình Minh Lệ chính là địa điểm thuận lợi để rèn luyện quân, nuôi giấu cán bộ, chiến sĩ, cất giấu vũ khí, lương thực, làm lớp học cho học trò trong xã…
Nhiều lớp con em Minh Lệ sinh ra và lớn lên, bôn ba lập nghiệp ở phương trời xa, đều nhớ và tìm về nơi chôn nhau cắt rốn, về đình làng xưa để sống lại những năm tháng đầy khó khăn, gian khó mà anh dũng, kiên cường và họ như được chắp thêm nghị lực, giàu thêm sức sống để vượt qua mọi chông gai phía trước. Với những giá trị văn hóa riêng có của mình, đình làng Minh Lệ vẫn sẽ tiếp tục chứng kiến, tự hào với những thành công rạng rỡ, vinh quy bái tổ của biết bao lớp hậu duệ đi sau.
Theo M.M (Quảng Bình online)
Người Miền Trung !
DienDan.Edu.Vn Cám ơn bạn đã quan tâm và rất vui vì bài viết đã đem lại thông tin hữu ích cho bạn.DienDan.Edu.Vn! là một website với tiêu chí chia sẻ thông tin,... Bạn có thể nhận xét, bổ sung hay yêu cầu hướng dẫn liên quan đến bài viết. Vậy nên đề nghị các bạn cũng không quảng cáo trong comment này ngoại trừ trong chính phần tên của bạn.Cám ơn.
