SỞ GD VÀ ĐT BÌNH ĐỊNH ĐỀ THAM KHẢO KÌ THI THPT QUỐC GIA 2019
NHÓM: 11 MÔN NGỮ VĂN
(Nguyễn Đình Chiểu Thời gian: 120 phút (Không kể thời gian phát đề)
Nguyễn Du, Nguyễn Bỉnh Khiêm
Phù cát 1)
Đọc đoạn trích sau
( 1) Vụ chiếc tàu Titanic bị chìm ngoài khơi Bắc Đại Tây Dương đêm 15- 4 – 1912 làm hơn 1500 người thiệt mạng đã không ngừng làm đề tài cho bao tác phẩm văn chương nghệ thuật. Titanic có nghĩa là vĩ đại. Đặt tên như thế cho con tàu, con người muốn nói lên niềm kiêu hãnh cho một công trình có một không hai vào thời bấy giờ. Nhưng cái vĩ đại mà con người tưởng mình có thể đạt được trong tiến bộ khoa học kĩ thuật ấy không là gì trước sức mạnh thiên nhiên.
(2) Sau khi chiếc tàu vĩ đại ấy bị đắm, một tờ báo xuất bản ở Anh đã đăng kề nhau hai bức ảnh minh họa có nội dung như sau: Trong bức ảnh thứ nhất, người ta thấy chiếc tàu chạm vào tảng băng, bên dưới có dòng chữ: “Sự yếu đuối của con người và sức mạnh của thiên nhiên”. Còn bức ảnh thứ hai, người ta lại thấy một người đàn ông nhường chiếc phao cấp cứu của mình cho người đàn bà đang bế con trên tay. Lần này bức ảnh được chú thích bằng dòng chữ: “ Sự yếu đuối của thiên nhiên và sức mạnh của con người.”
(3) Sức mạnh, sự vĩ đại đích thực của con người hẳn không nằm trong khả năng chinh phục hay chế ngự thiên nhiên, mà chính là trong khả năng chế ngự được bản thân, vượt thắng sự ích kỷ. Mahatma Gandhi, người giành độc lập cho Ấn Độ bằng cuộc đấu tranh bất bạo động, đã nói: “ Sức mạnh vĩ đại nhất mà nhân loại có trong tay chính là tình yêu.”
( Tương quan, Phép màu nhiệm của đời, NXB trẻ, TP Hồ Chí Minh, 2004, tr. 72-73)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Theo văn bản, Titanic đặt tên như thế cho con tàu con người muốn nói lên điều gì?
( 0,5đ) ( NB)
Câu 2. Văn bản có 3 đoạn, hãy nêu nội dung của đoạn (2) ? ( 0,5đ) ( NB)
Câu 3. Theo anh/ chị, thông điệp sâu sắc nhất của văn bản trên là gì? (1,0đ) ( TH)
Câu 4. Anh/ chị hiểu như thế nào về “sức mạnh của con người” trong dòng chữ chú thích dưới bức ảnh thứ hai? (1,0đ) ( VD)
II. PHẦN LÀM VĂN: ( 7,0 điểm)
Câu 1. ( 2,0 điểm)
Trình bày suy nghĩ của anh/ chị trong một đoạn văn nghị luận khoảng 200 chữ về ý kiến sau: “ Sức mạnh vĩ đại nhất mà nhân loại có trong tay chính là tình yêu.” ( Mahatma Gandhi ).
Câu 2. ( 5,0 điểm)
Trong bốn dòng thơ đầu của bài thơ “Việt Bắc”, người ở lại có hỏi người về xuôi:
“Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn ? ”
Khi đáp lại, người về xuôi vừa hỏi, vừa gửi gắm nỗi
“ Ta về, mình có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tuơi
Đèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.”
( Việt Bắc – Tố Hữu)
Cảm nhận của anh/chị về tâm trạng người đi, kẻ ở và nhận xét tính dân tộc trong hai đọan thơ trên.
……………………Hết……………….
ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM ĐIỂM
Câu 1: “Titanic” có nghĩa là vĩ đại. Đặt tên như thế cho con tàu, con người muốn nói lên niềm kiêu hãnh cho một công trình có một không hai vào thời bấy giờ.
Điểm 0,5: nêu đúng
Điểm 0,0: nêu sai
Câu 2: Nội dung của đoạn ( 2) là :
– Đoạn (2) kể về hai bức ảnh minh họa và lời chú thích được đăng trên tờ báo xuất bản ở Anh sau vụ đắm tàu.
Điểm 0,5: nêu đúng.
Điểm 0,0: nêu sai
Câu 3: Yêu cầu học sinh có thể nêu một trong những thông điệp sau:
– Tiến bộ khoa học giúp con người chinh phục thiên nhiên nhưng không thể chế ngự được nó, sức mạnh của con người không là gì trước sức mạnh của tự nhiên.
– Thiên nhiên có thể phá hủy những công trình vĩ đại con người làm ra nhưng không thể hủy diệt được sức mạnh tinh thần, sức mạnh tình yêu nơi con người.
Điểm 1,0: đáp ứng yêu cầu
Điểm 0,0: viết không rõ ý
Câu 4: “Sức mạnh của con người” trong dòng chữ chú thích dưới bức ảnh thứ hai có thể hiểu là sức mạnh của lòng vị tha, tình yêu thương, của sự vượt thắng bản năng để nhường cơ hội sống cho người khác.
Điểm 1,0: giải thích đúng
Điểm 0,5 : trả lời được ½ ý đúng
Điểm 0,0: giải thích sai
Phần II. Làm văn (7,0 điểm)
Câu 1: Yêu cầu:
a. Đảm bảo yêu cầu về hình thức đoạn văn:
Viết đoạn văn có lập luận thuyết phục, lí lẽ và dẫn chứng cụ thể. Đoạn văn đảm bảo dung lượng 200 chữ, có thể theo một trong các cách diễn đạt: diễn dịch, quy nạp, song hành hoặc tổng – phân – hợp, … ( 0,25 đ )
b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Sức mạnh vĩ đại nhất mà nhân loại có trong tay chính là tình yêu. ( 0,25 đ )
c. Triển khai vấn đề cần nghị luận ( 1,0 đ)
– Giải thích “ tình yêu”:
Tình yêu là sự rung động của tâm hồn, là lòng vị tha, sự hi sinh bản thân, tình yêu thương của con người với đồng loại, với thiên nhiên, môi trường xung quanh- chính là sức mạnh vĩ đại nhất mà loài người có trong tay.
Nêu ý kiến đồng tình với câu nói của Mahatma Gandhi.
– Bàn luận:
+ Tình yêu là một giá trị tinh thần vô giá, có thể mang đến cho con người niềm vui, hạnh phúc, tạo động lực và sức mạnh giúp con người vượt qua những thử thách để chiến thắng cái ác, cái xấu.
+ Con người dù có vĩ đại đến đâu cũng trở nên nhỏ bé, yếu đuối, bất lực trước sự cuồng nộ của thiên nhiên, sức mạnh hủy diệt của bom hạt nhân,… Chỉ có tình yêu mới khiến cho loài người biết sống thân thiện với môi trường và xích lại gần nhau, nắm tay nhau để cùng tạo dựng nên những giá trị trường tồn, bất tử.
+ Vì tình yêu là sức mạnh vĩ đại nhất nhân loại có trong tay nên mỗi người cần phải biết chia sẻ, có lòng vị tha, mọi người cần biết chung tay ngăn chặn và đẩy lùi chiến tranh, xung đột sắc tộc, dịch bệnh, bảo vệ môi trường sống,…
+ Nếu loài người muốn tồn tại, nếu ta muốn tìm ý nghĩa của sự sống, nếu ta muốn bảo vệ thế giới và tất cả những giống loài khác, tình yêu chính là câu trả lời đầu tiên và duy nhất
– Đề cao những người sống biết chia sẻ, yêu thương đồng thời cũng phê phán lối sống vô cảm của một số người. trong xã hội.
– Bài học nhận thức và hành động:
+ Biết chăm sóc đời sống tinh thần, quan tâm đến cuộc sống xung quanh, quan tâm người thân
+ Có lối sống tích cực, hãy sống yêu thương, vị tha, vượt thắng sự ích kỷ của bản thân.
– Điểm 1,0: Đảm bảo các yêu cầu trên.
– Điểm 0,75: Cơ bản đáp ứng được các yêu cầu trên, song một trong các luận điểm còn chưa đầy đủ hoặc liên kết chưa thật chặt chẽ.
– Điểm 0,5: Đáp ứng 1/2 đến 2/3 các yêu cầu trên.
– Điểm 0,25: Đáp ứng được 1/3 các yêu cầu trên.
– Điểm 0: Không đáp ứng được bất kì yêu cầu nào trong các yêu cầu trên.
d) Sáng tạo (0,25 điểm): có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận.
e) Chính tả, dùng từ, đặt câu (0,25 điểm): Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ nghĩa, ngữ pháp tiếng Việt
CÂU 2:
1. Yêu cầu chung: Học sinh biết kết hợp kiến thức và các kỹ năng của dạng bài NLVH về một đoạn thơ để viết bài. Bài viết có bố cục chặt chẽ, diễn đạt trôi chảy và thuyết phục, chữ viết rõ ràng không mắc lỗi dùng từ, đặt câu, chính tả.
2. Yêu cầu cụ thể
a.- Đảm bảo cấu trúc về bài văn nghị luận: (0.5 điểm)
+ Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề; thân bài triển khai được vấn đề gồm nhiều ý/đoạn văn; kết bài kết luận được vấn đề.
+ Trình bày đầy đủ ba phần mở bài, thân bài, kết bài, nhưng các phần chưa thể hiện đầy đủ yêu cầu như trên; phần thân bài chỉ có một đọan văn. (0.25 điểm)
+ Thiếu mở bài hoặc kết bài, cả bài chỉ viết một đọan văn.(0.0 điểm)
b. Yêu cầu về nội dung:
* Xác định đúng vấn đề cần nghị luận ( 0,5 điểm)
Tâm trạng kẻ ở người đi và tính dân tộc trong các đọan thơ trên.
+ Xác định chưa rõ vấn đề nghị luận, nêu chung chung (0.25 điểm)
+ Xác định sai vấn đề cần nghị luận, trình bày lạc sang vấn đề khác .(0.0 điểm)
* Chia vấn đề cần nghị luận thành các luận điểm phù hợp: .(3.5 điểm)
Các luận diểm dược triển khai theo trình tự hợp lí, có sự liên kết chặt chẽ sử dụng tốt các thao tác lập luận để triển khai các luận điểm, biết phân tich đoạn thơ. Có thể trình bày theo định hướng sau:
– Giới thiệu tác giả, tác phẩm, nội dung nghị luận ( 0,5 điểm)
– Nội dung .(3,0 điểm)
+ Khái quát sơ lược về bàt thơ “Việt Bắc”.(0.25 đ)
+ Cảm nhận tâm trạng kẻ ở-người đi. ( 2,0 đ)
++ Tâm trạng người ở lại: ( 1,0 đ)
+++ Cách xưng hô “ mình-ta” trong ca dao và tính từ “thiết tha”, “mặn nồng” => Gợi tình cảm sâu đậm, gắn bó đầy gian khổ nhưng đầy ắp kỉ niệm trong suốt mười lăm năm.
+++ Câu hỏi tu từ => thể hiện sự băn khoăn, lo lắng trong lòng người ở lại.
+++ Điệp cấu trúc “ Mình về..có nhớ…”=> Nhắn nhủ người về đừng quên VB.
+++ Hình ảnh cây- núi, sông –nguồn => Hình ảnh ẩn dụ về VB – cội nguồn cách mạng.
→ Tâm trạng lưu luyến, bịn rịn của người ở lại đối với người về xuôi.
++ Tâm trạng của người về xuôi: (1,0 đ)
+++ Hai câu đầu: Lời hỏi nhưng thực ra là cái cớ để người về vừa bộc bạch tình cảm nhớ thương của mình vừa nhắn nhủ VB đừng quên nghĩa tình 9 năm kháng chiến.
+++ Nhấn mạnh nỗi nhớ về vẻ đẹp “hoa” (thiên nhiên) và “người” (nhân dân) VB.
+++ Bức tranh tứ bình tươi đẹp và tràn đầy màu sắc, âm thanh.
+++ Hình ảnh con người VB cần cù lao động, thủy chung ân tình.
ðVẻ đẹp của cảnh,của người quyện vào nhau trong một khung cảnh đậm chất trữ tình.
++ Đặc sắc nghệ thuật: Thể thơ lục bát với âm hưởng tha thiết, ngọt ngào, lối xưng hô mình- ta theo lối kết cấu đối đáp của ca dao, hình ảnh bình dị,…( 0,25 đ)
+ Bàn về tính dân tộc trong hai đoạn thơ ( 0,75 đ)
++ Nội dung: Tình cảm sâu đậm giữa người đi kẻ ở đây là một phẩm chất tốt đẹp của dân tộc ta: Coi trọng tình nghĩa, tình cảm, sống thủy chung, sự biết ơn,…
++ Nghệ thuật: nhà thơ đã khai thác những yếu tố của văn học dân tộc: thể thơ lục bát, hình ảnh con người gắn liền với vùng đất Việt Bắc, dùng hai đại từ nhân xưng mình – ta trong ca dao ( văn học dân gian), giọng thơ tâm tình ngọt ngào,..
– Khẳng định lại giá trị của hai đoạn thơ: ( 0,25 đ)
+ Hai đoạn thơ thể hiện tình cảm keo sơn gắn bó, thủy chung giữa người cán bộ cách mạng và nhân dân Việt Bắc trong chín năm kháng chiến chống thực dân Pháp.
+ Liên hệ: Phát huy truyền thống dân tộc lối sống nghĩa tình, thủy chung, tình yêu thiên nhiên, tình nghĩa thủy chung gắn bó với cách mạng.
c. Sáng tạo: có diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận ( 0,25 đ)
d. Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu. (0,25đ)
DienDan.Edu.Vn Cám ơn bạn đã quan tâm và rất vui vì bài viết đã đem lại thông tin hữu ích cho bạn.DienDan.Edu.Vn! là một website với tiêu chí chia sẻ thông tin,... Bạn có thể nhận xét, bổ sung hay yêu cầu hướng dẫn liên quan đến bài viết. Vậy nên đề nghị các bạn cũng không quảng cáo trong comment này ngoại trừ trong chính phần tên của bạn.Cám ơn.
